قرآن آخرين کتاب الهي است که براي هدايت آخرين عصر حيات انساني برآخرين پيامبر خدا حضرت محمد(صلي‌الله‌عليه‌و‌آله) نازل شده است. کتابي است سراسر نور که تمام نيازهاي فکري و عملي انسان را براي عروج از ظلمت توحش و ابتذال به سوي عرش تعالي انسان، تأمين‌مي‌کند.
انسان معاصر بدون قرآن، انسانياست گرفتار در باتلاق نفسانيت وبريده از عرش و دلخوش به بافته‌هاي به ظاهر عقلايي خود. عقلانيتي كه بر محور تمدن و رشد علم و دانش انساني شكل يافته است. جامعه انساني معاصر در سايه رشد علم و دانش بشري به فن آوري پيشرفته و تكنولوژي هاي پيچيده اي دست يافته است كه جوامع مختلف را به هم پيوند زده است. اين پيوند و به هم تنيدگي جوامع مختلف باعث ايجاد بسترهاي واحد در حوزه هاي فرهنگي سياسي و افتصادي شده است كه در آن خرد جمعي انساني معياري براي ارزش گزاري مقوله هاي جهان بشريت گرديده است. جامعه معاصر مسلمان نيز تحت تأثير چنين نگرشي، ارزشهاي الهي و اسلامي را به فراموشي سپرده و قرآن كه خود حاوي ارزشهاي فرهنگي جهاني است در ميان آنان مهجور واقع شده است. حال با توجه به به ابعاد وسيع جامعه جهاني معاصر، بحث از «قرآن و جامعه معاصر» براي تبيين و نقش قرآن به عنوان كلام الهي كه حاوي سعادت نوع انساني در همه زمانها و مكانها است، مستلزم بررسي نكاتي است كه به چند مورد مهم آن اشاره ميكنيم.
يكم: قرآن و جهاني شدن
انسان عصر خويشتن بودن از آموزه هاي فكري مهمي است كه دين مبين اسلام، انسان را به آن توجه داده است. قرآن كريم علي رغم اصالت بنياديني كه دارد، از تازگي و طراوت هميشگي برخوردار است. انسان معاصر به ويژه پيروان قرآن كريم، در عصري زندگي مي كنند كه پديده هاي فكري جديد آنها را احاطه كرده است و در بسياري از زمينه ها ايشان را دچار چالش هاي اقتصادي، سياسي و فرهنگي نموده است. از اين پديده هاي فرهنگي معاصر، پديده و فرآيند «جهاني شدن» و «هويت مجازي» كه از پيامدهاي عصر مدرنيته و پيشرفت رسانه هاي ارتباطي است، از اهميت بسياري برخوردار است.
پس از پيدايش انقلاب اطلاعات و ارتباطات شاهد يك نوع به هم تنيدگي و ارتباط تنگاتنگ جوامع بشري در سه حوزه اقتصاد، سياست و فرهنگ است و پيامدهاي هر يك از اين حوزه ها در بوم هاي مختلف جغرافيايي، در جوامع ديگر اين دهكده جهاني ﻣﺆثر است.
اين به هم تنيدگي جهاني از يكسو، موجب افزايش معرفت بشري و از ديگر سو، سبب تشديد روابط اجتماعي بين الملل و بروز درگيري ها و اصطكاك در حوزه هاي مختلف اقتصادي، سياسي و فرهنگي شده است و برخي از نظريه پردازان را به ارائه تئوري هاي خشونت گرا كشانده است.
صاحب نظران عرصه انديشه و تفكر معتقدند كه تضارب آرا و انديشه هاي تقابل جهان بيني ها و ايدئولوژي ها كه امر مطلوبي است، نبايد به خشونت گرائيده شود، بلكه بايد با گفتگوي مسالمت آميز به زايش انديشه هاي متعالي كمك كرد. جهان معاصر ثابت كرده است كه به جاي برخورد تمدن ها، گفتگوي تمدن ها گزينه مناسب تري است.
واژه «جهاني» از ﻣﺆلفه هاي مبنايي زبان ديني متون مقدس است. تأمل در اهداف غايي و تبييني دين ما را با جهاني بودن اهداف ديني آشناتر مي كند. نياز انسان معاصر به دين نيز دلايلي دارد كه دقت در آن جهاني شدن او را مي رساند. اين اهداف عبارتند از: نياز خرد به درك حقايق بزرگ هستي، نياز فطرت بشري، نياز انسان به بهداشت رواني، نياز جامعه انساني به انگيزه ها و ضوابط اخلاقي.
قرآن كريم وحي نامه الهي است كه براي هدايت نظري و عملي انسان در همه عصرها آمده است. در روايات اهل بيت (عليهم السلام) آمده است كه قرآن و معارف بلند آن در هر زمان نو و تازه است، همانند خورشيد و ماه كه هميشه و براي همه زمان ها نورافشاني دارد.
پيامبر گرامي حضرت محمد(صلي الله عليه وآله وسلم) پيام قرآني خود را كه همان وحي الهي است، با ويژگي ابديت براي تمامي بشريت اعلام كرده است و از زبان قرآن فرموده است: «يا ايها الناس اني رسول الله اليكم جميعاً» اي مردم (اي جهانيان) همانا من فرستاده خدايم به سوي همه شما.
واژه رسول و جميعاً نشان دهنده جهاني بودن آنگاه جهاني شدن قرآن كريم و معارف متعالي آن است.
از اين نكته نبايد غفلت ورزيد كه ما مدعي نيستيم كه پديده هاي معاصر مانند جهاني شدن يا هويت مجازي و مانند آن با همين بار معنايي و شبكه مفهومي آن در عصر حاضر در متون مقدسي مانند قرآن كريم آمده است. بلكه معتقديم كه پديده هاي فكري هر عصري، مباني معرفتي خاص خود را دارند كه ناشي از جهان بيني ها و ايدئولوژي هاي حاكم بر آنهاست. ما بر اين باوريم كه قرآن كريم مبادي فكري و نظري قوي، پخته و جامعي دارد كه اگر به زبان روز استخراج و تبيين شود، مي تواند چراغي فروزان فرا راه انسان معاصر باشد. البته كتب مقدس ديگر نيز مانند عهدين، ادعاي ارائه اين مبادي را دارند، اما مقايسه مباني فكري قرآن كريم با ديگر متون مقدس، برتري بي چون و چراي قرآن را ثابت مي كند.
دوم: قرآن و عقلانيت
نكته مهمي كه به مناسبت بحث بايد به آن اشاره كرد توجه جديتر به مسئله نسبت قرآن و عقلانيت در جامعه معاصر است. يكي از ادعاهاي مخالفان يا منتقدان دين و به تبع آن، متون ديني چون قرآن، در عصر حاضر آن است كه اديان و كتابهاي آسماني با عقل بشري و دستاوردهاي آن سر مخالفت و ناسازگاري دارند.
اين امر هر چند در طول تاريخ اديان بي سابقه نيست ولي به طور خاص از اواخر سدههاي ميانه و آغاز دوره رنسانس در غرب با جلوه و جمال بيشتري مطرح شد. عواملي گوناگون، به اين ذهنيت دامن زد كه براي رسيدن به سعادت و رفاه، بايستي دين و آموزههاي ديني را كنار نهاد يا لااقل آن را به عرصه خصوصي زندگي افراد محدود كرد. اين گونه بود كه خرد خود بينانه بشر، به عنوان گوهر مدرنيته، تا حدود زيادي راه خود را از دين و دين داري جدا نمود. اين امر هر چند در مورد دين مسيحيت اتفاق افتاد ولي طبيعتاً تأثير خود را بر قضاوت نادرست نسبت به اديان ديگر، از جمله اسلام، نيز از خود باقي گذاشت. از اين رو، يكي از وظيفههاي كسي كه به دنبال دفاع از نقش و جايگاه دين به طور عام و اسلام و قرآن به طور خاص باشد، تبيين نگاه اسلام اولا به عقل و عقلانيت وثانياً بهدستاوردها ومحصولات علموعقلبشري، مثل صنعت و تكنولوژي، است.
و تا اندازه‌اي به آن آشنا هستند، امّا بيشتر براي قصد ثواب و اموات خوانده مي‌شود و اين در فرهنگ ما رواج دارد.
قرآن كريم كتاب زندگي، قانون و عمل است در صورتي كه بيشتر براي مردگان خوانده مي‌شود و از زنده ها غافليم.
4. غفلت
از جمله اموري كه موجب مهجوريت قرآن مي‌شود، غفلت است. اهميت غفلت نسبت به اطاعت و پيروي از قرآن، كمتر از غفلت از ياد خدا نيست، زيرا قرآن كتابي است كه سرنوشت خوب و بد پيشينيان را جهت بهره‌مندي از جنبه‌هاي مختلف تاريخ براي هر نسل و هر عصري بيان داشته است، تا انسان از اين گنجينة الهي در جهت خودسازي استفاده نمايد، به طور يقين، غفلت از چنين نعمت بزرگي، وزر و وبال سنگيني را در پي خواهد داشت.
5. حجاب‌هاي بين انسان و قرآن
از جمله عواملي كه زمينه مهجوريت قرآن را فراهم مي‌سازد حجاب‌هايي است كه انسان ميان خود و قرآن ايجاد مي‌نمايد به گونه‌اي كه در عين ارتباط با قرآن، از درك معارف و حقايق آن، محروم مي‌شود؛ بدين صورت از فيض گسترده قرآن بي‌بهره مي‌ماند. كه آلودگي به گناه و بي نيازي از قرآن از مهمترين حجاب هاي بين انسان و قرآن به حساب مي آيد.
تأييدشده توسط ناظران سايت آقايان كهنسال و پويا
سيره پيامبر اكرم(ص)